Roel Scholten

Meer impact met duurzaam kruispunt en circulair fietspad

Binnen Vialis, haar VolkerWessels zusterbedrijf KWS en haar partner Hoeflake Infratechniek ontstonden de laatste jaren allerlei initiatieven met kleine oplossingen voor de verduurzaming van mobiliteitsinfrastructuur. Vialis koppelt deze initiatieven nu aan elkaar in twee producten: een duurzaam kruispunt en een circulair fietspad.

Tekst Peter Bekkering

Roel Scholten is commercieel directeur van Vialis, dienstverlener op het gebied van infra en mobiliteit die infrastructuur maakt en onderhoudt en de doorstroming verzorgt. In die hoedanigheid houdt hij zich zowel bezig met de verkoopkant als met de ontwikkelkant. “Ik wil ervoor zorgen dat we producten ontwikkelen die aansluiten bij de vraag uit de markt.”

Van moeten naar willen

Scholten ziet de afgelopen jaren een mooie ontwikkeling wanneer hij kijkt naar duurzaamheid. “Vijf jaar geleden was duurzaamheid nog iets waarmee je je als organisatie kon onderscheiden. Inmiddels is duurzaamheid een dissatisfier geworden. Ik zie dat duurzaamheid zowel bij ons intern als extern in de markt steeds meer gaat van moeten, via willen, naar zijn. De motivatie om te verduurzamen is dus van extrinsiek naar intrinsiek gegaan. Het betekent dat we ook als Vialis veel tijd, geld en energie steken in het omlaag krijgen van de CO2-footprint en het zoeken naar circulariteit. Daarnaast leveren we veel kennis op het gebied van duurzame energie naar onze eigen projecten en die van onze zusterbedrijven binnen VolkerWessels.” Scholten wijst op een groot voordeel van de besparing aan CO2-uitstoot en energie die Vialis op deze manier realiseert: “Die zit langjarig in projecten omdat het de hele levensduur optelt. Onze aanpak leidt er ook toe dat we uiterlijk in 2026 energieneutraal zijn: we besparen meer aan energie op de projecten dan we aan energie uitgeven.”

Deeloplossingen samenvoegen in twee producten

Vanuit de ontwikkeling bij duurzaamheid (van moeten, via willen, naar zijn) zag Scholten dat er zowel binnen VolkerWessels als bij partnerbedrijven de afgelopen jaren allerlei kleine oplossingen kwamen, die bijdragen leverden aan een circulaire economie, meer duurzaamheid en minder CO2-uitstoot. Vialis nam vervolgens het initiatief om samen met Hoeflake Infratechniek en PlasticRoad al deze deeloplossingen bij elkaar te zetten in twee producten, een duurzaam kruispunt en een circulair fietspad. Scholten: “Daardoor kun je in één keer een enorme impact maken.” En daar komt nog iets bij: “Nu ligt het accent bij de uitvraag van een opdrachtgever vooral op een duurzame uitvoering van een project. De grootste impact zit echter in het duurzame product omdat dat tientallen jaren moet blijven functioneren. Dat betekent overigens niet dat we de opdracht niet duurzaam uitvoeren. Zo is onze bouwplaats volledig geëlektrificeerd.” Scholten merkt ook dat veel opdrachtgevers nog niet weten wat er op productgebied al mogelijk is: “Ik ben met de ideeën voor het duurzaam kruispunt en het circulair fietspad langs gemeenten gegaan en kreeg steevast een vergelijkbare reactie: daar hebben we nog niet aan gedacht, maar het past perfect in de duurzaamheidsambitie en het beleid van onze gemeente. Het is ook een oplossing die zowel bij de renovatie van een bestaande situatie als bij een nieuwe situatie kan worden toegepast.”

Duurzaam kruispunt

Vervolgens gaat Scholten in op de verschillende onderdelen van het duurzaam kruispunt, dat drie uitgangspunten heeft: hergebruik van materialen, slim gebruik van mobiliteit en zelfvoorzienend in energie.

Masten

Hierbij zijn er twee opties. Het eerste zijn de (FSC gecertificeerde) houten masten. Die gaan even lang mee als metalen masten. De tweede optie zijn circulaire masten. Daarbij worden ‘oude’ masten vastgelegd in Mastenbank.nl. Nadat ze daar naartoe zijn gebracht worden ze gerevitaliseerd waardoor ze opnieuw een levensduur hebben van 25 jaar.

Dynamische ledarmatuur

Ledverlichting heeft van zichzelf al een langere levensduur en een lager stroomverbruik. Vialis constateerde echter ook dat verlichting nu vaak ’s avonds aan werd gezet en ’s ochtends uit. Er zijn echter ook veel niveaus ertussen. Daarom speelt de dynamische ledarmatuur met de kleur en intensiteit van het licht op basis van concrete lichtmetingen buiten. Ook biedt de sensoriek de mogelijkheid de lampen pas aan te doen als er verkeer aan komt. Daarmee wordt de ecologische impact gereduceerd evenals het energieverbruik.

Rijstvlies kast met sedumdak

De besturingskast van de VRI is traditioneel van metaal. Bij het duurzaam kruispunt wordt gebruik gemaakt van een metalen frame met kastpanelen van geperst rijstvlies. Dat heeft dezelfde eigenschappen, zowel thermisch als qua spatgevoeligheid en qua sterkte en stevigheid. Bijkomend voordeel van rijstvlies, dat door Vialis ook wordt gebruikt voor armaturen van openbare verlichting en van verkeerslichten, is dat het printbaar is, zodat je het kunt aanpassen aan de omgeving. Op de besturingskast zit een sedumdak, wat enorm verkoelend werkt en veel energie bespaart. De kast is ook voorzien van zonnepanelen. Dat heeft twee voordelen: het wekt extra energie op en het geeft extra schaduw waardoor minder koeling nodig is. Rijst wordt sowieso in West-Europa verwerkt, dus er is geen extra footprint als gevolg van import ervan. Door het upcyclen van restmaterialen reduceert Vialis de productie van standaard materialen zoals staal. Dit is een winst qua grondstofverbruik en het hoge energieverbruik.

Los van de Lus

Verkeerslichten werken op basis van detectie van auto’s. Traditioneel zijn daarvoor lussen in de weg aangebracht, die in het asfalt zijn ingeslepen. De lussen hebben als nadeel dat ze storingsgevoelig zijn en dat ze bij aanpassing veel werk vragen en afvalstromen genereert. Vialis komt nu met Los van de Lus, een systeem dat detectie doet op basis van radar of camerabeeld.

Milieusensoren

Milieusensoren meten milieuaspecten zoals de geluidsdruk, de luchtkwaliteit en de stikstofvervuiling. Omdat er vaak een correlatie zit tussen die aspecten en het verkeer, kun je op basis van de uitkomsten het verkeer gaan regelen zodat het binnen normwaarden van de milieudruk blijft.

ReQuest

ReQuest is een app die in de boardcomputer van een vrachtwagen geplaatst wordt. De app geeft op aangewezen corridors voorrang aan het vrachtverkeer, zodat vrachtwagens prioriteit krijgen op een kruispunt. Dat zorgt voor een betere doorstroming en is beter voor het milieu, de verkeersveiligheid en het wegdek.

Circulair fietspad

Het circulaire fietspad heeft dezelfde drie uitgangspunten als het duurzaam kruispunt, maar voegt daar een vierde aan toe: waterbeheer. Scholten licht ook hier de onderdelen toe.

PlasticRoad

Een prefab weg gemaakt van gerecycled plastic huisafval. De PlasticRoad zit boordevol met sensoriek, die informatie geeft over weggebruik/hoeveelheid verkeer en weersomstandigheden. Bovendien zitten er elementen onder die water vasthouden. Bij regen voorkomt dat extra overlast, bij droogte kan het opgeslagen water worden afgegeven. De sensoriek wordt ook gebruikt voor LaneVision (geprojecteerde belijning) en intelligente verlichting.

LaneVision

LaneVision is een kruising tussen verlichting en belijning. Het is laserlicht dat wordt geprojecteerd op het fietspad als belijning. Het wordt ingezet op plekken waar een fietspad eigenlijk niet mag worden verlicht bijvoorbeeld vanwege de aanwezigheid van vleermuizen. Het heeft als voordeel dat je geen strooilicht hebt maar wel een hoge mate van fietsveiligheid omdat je ziet waar je fietst. Bovendien hoeft de verlichting alleen aan wanneer er een fietser komt.

Intelligente verlichting

Het dimmen van de openbare verlichting op basis van weer en verkeer zonder aan de veiligheid te tornen. Slecht weer en calamiteiten zorgt voor een ingreep naar 100%. Deze data komt binnen via een API koppeling met WeerOnline of daadwerkelijke weersmetingen ter plaatse.

Circulaire masten

Zie onder ‘Duurzaam kruispunt’.

Schwung

Schwung is een app die duurzaam fietsgebruik stimuleert door ervoor te zorgen dat fietsers sneller op hun bestemming zijn met minder stops bij verkeerslichten op hun route. Schwung drukt daarvoor op afstand op het knopje van het stoplicht.

Verkeersmanagementplatform

Alle sensoriek bij onderdelen van het duurzaam kruispunt en het circulair fietspad wordt aan elkaar geknoopt op het verkeersmanagementplatform van Vialis, verkeer.nu. Vialis wil in 2023 of 2024 hiervoor 24/7 bemensing realiseren.

Geen binaire propositie

Scholten benadrukt dat zowel het duurzaam kruispunt als het circulair fietspad geen binaire proposities zijn. “Als een klant alleen een onderdeel wil kan dat natuurlijk ook. Wel is het zo dat als je alles bij elkaar pakt je een flinke impact in duurzaamheid en circulariteit te pakken hebt.”

Duurzaamheidsbesparingen

Het aanleggen van een duurzaam kruispunt en een circulair fietspad levert de volgende duurzaamheidsbesparingen op ten opzichte van een traditioneel kruispunt en fietspad:

  • Hergebruik van materialen, waardoor de CO2 foorprint wordt beperkt,
  • Toepassen milieuvriendelijkere materialen, onder andere door upcycling van restmaterialen,
  • Beter doorstroming leidt tot minder brandstofverbruik,
  • Minder energieverbruik door verlichting slimmer in te zetten en het gebruik van sensoren,
  • Gebruik ‘zelf’ opgewekte groene energie door inzet zonnepanelen,
  • Door elektrificatie geen emissies tijdens de bouw,
  • Minder hinder voor natuur en daarmee bijdrage aan biodiversiteit.

Bij toepassing van deze duurzaamheidsmaatregelen zijn geen concessies gedaan aan de veiligheid.