Niet alleen voor de Vitruviusman, maar voor iedereen

Nederland is druk bezig met toegankelijkheid, maar hoe weet je of je het goed doet? PBTconsult maakt toegankelijkheid meetbaar.


Door Manon van Ketwich

Toegankelijkheid

Foto boven: Robert de Kloe (links) en Willem Jagersma.


PBTconsult, ingenieurs- en adviesbureau gespecialiseerd in de fysieke toegankelijkheid van de gebouwde omgeving, merkt dat toegankelijkheid hot and happening is. Samen met hoofd bedrijfsvoering Hans Peter Herwig vertellen eigenaren Robert de Kloe en Willem Jagersma over hun doel.

“Nog steeds is toegankelijkheid vaak slechts een woord, wij willen het meetbaar maken”, begint De Kloe. “Dat is lastig als je het hebt over zoiets als bejegening, maar wij richten ons op de fysieke kant. We hebben het Handboek voor Toegankelijkheid vertaald naar waarden voor lengte, breedte, contrast enzovoort. Al deze waarden hebben we gebundeld in de Integrale Toegankelijkheid Standaard (ITstandaard).”

Uit de rolstoelwereld

De ITstandaard is een aanvulling op het Bouwbesluit, dat slechts zeven punten over toegankelijkheid heeft opgenomen. “Het is verder aan de markt gelaten hoe hiermee om te gaan”, vertelt De Kloe. “De ITstandaard is ontwikkeld in samenwerking met Ieder(in), netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte. We willen uit de rolstoelwereld treden en zorgen dat gebouwen en openbare ruimte voor iedereen toegankelijk zijn.”

“Het Bouwbesluit richt zich op de Vitruviusman van Leonardo da Vinci (gezonde man van ca 30 jaar oud). En inderdaad, als je er zo uitziet, dan heb je geen problemen met toegankelijkheid. Echter, slechts 30 procent van de samenleving ziet er zo uit, de rest wijkt af. Je moet bouwen voor de mensheid, dus voor ons allemaal. En dat is een totaal andere opdracht dan bouwen voor de gemiddelde volwassen man.”

Ervaringsdeskundigen betrekken

De heren van PBTconsult horen regelmatig dat gemeenten of architecten het lastig vinden om in te schatten in hoeverre de bestaande richtlijnen de wensen van mensen met een beperking vervullen. Vaak worden ervaringsdeskundigen betrokken bij het ontwerpproces, maar als deze mensen net andere behoeften hebben dan de gemiddelde gehandicapte, dan wordt mogelijk toch de verkeerde keuze gemaakt. Jagersma: “De ervaringsdeskundigen die bij een project worden betrokken zijn individuen. Ze zijn ook maar een mens. En soms zijn ze niet de representatieve vertegenwoordiging van de groep. De criteria in onze IT-standaard worden gedragen door een brede achterban. Je moet met zo veel mensen rekening houden. De IT-standaard is daarin de balans.”


Dat PBTconsult ook een commercieel belang heeft bij de ITstandaard ontkennen de heren niet. “Het is alleen wel jammer dat we daar kritiek op krijgen”, vindt Jagersma. “Jaren geleden trok de overheid haar handen van toegankelijkheid af en moest de markt in het gat springen. Nu hebben we dat gedaan en wordt ons dat kwalijk genomen. Terwijl wij begonnen zijn vanuit belangenorganisatie Ieder(in). De Ontwerprichtlijnen voor Geleidelijnen hebben we voor Prorail, voor toepassing op stations, belangeloos in elkaar gezet. Deze systematiek is door CROW overgenomen. Helaas is niet iedere gemeente, en zelfs niet elke ervaringsdeskundige, daarvan op de hoogte. Dat zorgt voor verwarring.”


Toegankelijkheid als duurzaamheidsaspect

Jagersma erkent dat het goed toegankelijk maken van gebouwen en openbare ruimte geen sinecure is. “Enerzijds is het eenvoudig: als je je houdt aan de eisen uit de ITstandaard, dan is je gebouw toegankelijk. Maar de criteria gaan vrij ver. Ze houden veel meer in dan wat voorzieningen voor rolstoelers. Soms schrikt dat af. Gelukkig lopen we al een tijdje mee en weten we hoe we mensen op het juiste pad moeten houden en helpen we ze daarbij. We houden mensen voor dat ze de waarde van hun pand verhogen, dat houdt ze bij de les.”

Als laatste trend ziet Herwig dat toegankelijkheid door de samenleving in een breder perspectief wordt geplaatst. “Het onderwerp wordt steeds vaker meegenomen door duurzaamheidssystemen zoals bijvoorbeeld WELL en BREEAM, die de duurzaamheid van gebouwen meten en beoordelen. Toegankelijkheid wordt dan meegenomen in het Programma van Eisen en is daarmee dus een duurzaamheidsaspect. En daar hoort het ook.”

De Vitruviusman van Leonardo da Vinci uit ca. 1490 toont de lichaamsverhoudingen van een gezonde man.

Verder lezen

Dit is een verkorte versie van het interview met PBTconsult. Het hele artikel lees je op de website van Biind.