Natuur en Milieu: ‘Maak van Nederland een land waar mens en bereikbaarheid centraal staat’
Tekst: Laura Vliek
Op het gebied van klimaat liggen de komende jaren tal van uitdagingen. Voor het klimaat en de leefbaarheid in steden en dorpen is het van essentieel belang dat we meer reizen met het openbaar vervoer en meer gaan fietsen en lopen en daarmee ontstaat er ook een uitdaging op het gebied van mobiliteit. We moeten een land worden waar de mens en zijn bereikbaarheid centraal staat. Dit is een van de stellingen van de nieuwe mobiliteitsvisie van Natuur & Milieu, die in juli 2023 is gelanceerd. Nienke Onnen, programmaleider Duurzame mobiliteit bij Natuur & Milieu, neemt ons mee in de kansen en uitdagingen op het gebied van mobiliteit voor de komende decennia.
“In ons huidige mobiliteitssysteem zien we dat mensen nog veel de auto gebruiken”, begint Onnen. “En dit terwijl de auto met een fossiele verbrandingsmotor de meest vervuilende vorm van mobiliteit is die mensen kunnen gebruiken. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de statistiek blijkt dat mobiliteit een van de weinige sectoren is waar de CO2-uitstoot niet daalt. Maar bovendien heeft 25 procent van de Nederlandse huishoudens niet eens een auto. Ook voor hen moeten voorzieningen bereikbaar blijven.”
De elektrische auto zou als alternatief kunnen dienen voor de auto met een fossiele verbrandingsmotor. Toch is dit volgens Onnen geen ideale oplossing. “Hoewel elektrische auto’s geen schadelijke stoffen uitstoten, gebruiken ze wel ontzettend veel grondstoffen”, legt Onnen uit. “Hierbij gaat het bijvoorbeeld ook om kritische metalen die schaars zijn in de bredere energietransitie. De enige echte oplossing die er is voor dit probleem is om daadwerkelijk minder auto te gaan rijden. Hierbij moeten we ons dus meer gaan focussen op de fietser, de voetganger en het openbaar vervoer.”
Het zal altijd zo blijven dat een deel van onze mobiliteit wordt ingevuld met de auto. “We zien echter wel degelijk potentie om het aandeel auto nog aanzienlijk terug te dringen”, stelt Onnen. “Zo zien we nu nog dat een groot deel van de kortere afstanden (tot ongeveer 15 kilometer, red.) met de auto wordt afgelegd.
Dat is dus zeker iets waar nog winst te behalen valt, dan hebben we het vooral over de fiets als een alternatief voor de auto. Daarnaast kunnen we natuurlijk slimmere keuzes maken in de ruimtelijke inrichting. We kunnen de openbare ruimte bijvoorbeeld zo inrichten dat de voorzieningen dicht bij blijven waar de mensen wonen. Want doordat de afstanden groter worden, wat we de afgelopen decennia zien door sluiting van kleine winkels, centralisatie van ziekenhuizen en bijvoorbeeld terreinen die slecht bereikbaar zijn, is de kans dat mensen er fietsend of lopend heengaan natuurlijk steeds kleiner. Tegelijkertijd is het raadzaam de mensen zelf bewuster te maken van de effecten van ‘onnodig’ de auto pakken. Als je minder dan 15 kilometer van bepaalde voorzieningen of van je werk af zit, kan je in principe natuurlijk gemakkelijk de fiets pakken. Hier ligt dan in onze optiek ook wel een rol voor de werkgever. Die zou een deel kunnen aanmoedigen en faciliteren, bijvoorbeeld door doucheruimtes te bieden of door ook voor fietsers een vergoeding te realiseren.
Verder kan de overheid ook dingen doen, bijvoorbeeld het opzetten van bewustwordingscampagnes en het aanleggen van snelfietsroutes. Dit vergroot de kans dat mensen daadwerkelijk de fiets pakken.” Verder pleit Natuur en Milieu ervoor dat de overheid grenzen gaat stellen via normering. Bijvoorbeeld door te verplichten dat alle leaseauto’s elektrisch moeten zijn. “Dit alles moet eraan bijdragen dat er straks minder uitstoot door autoverkeer is.’’’
Wat de rol van de overheid betreft, ziet Natuur & Milieu die graag nog een stapje verder gaan. “Samen met 29 organisaties hebben we een manifest aangeboden, genaamd ‘Samen verkleinen we de afstand.” In het manifest, ondertekend door maatschappelijke organisaties en bedrijven, wordt gepleit om slim te investeren in verschillende vervoersopties en het dichterbij bouwen van voorzieningen. Het totale prijskaartje dat hangt aan druk autoverkeer is vieze lucht en gezondheidsproblemen, verkeersongelukken en klimaatschade. Het nieuwe kabinet kan een impuls geven aan nieuw rechtvaardig mobiliteitsbeleid. Alleen dan gaan we een stap dichterbij komen en is er mogelijkheid de klimaatdoelen te halen.
Meer ruimte voor de fietser, de voetganger en het ov en minder prioriteit aan de auto. Dit is dé manier om ervoor te zorgen dat de klimaatdoelen gehaald worden. Natuur en Milieu heeft deze missie in hun mobiliteitsvisie vertaald in vier doelen, tien ambities en 27 maatregelen.
Kijk voor de tien ambities en de 27 maatregelen in de bijbehorende infographic.
De vier doelen zijn: - Minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 - Minder stikstofuitstoot - Minder ruimtebeslag - Meer hernieuwbare energie