Mobiliteit als aanname

“Ik hield me eerder bezig met zaken als voertuigverliesuren, digitaal verkeersmanagement en ‘onnodig wachten’”, vertelt filosoof en verkeerskundige Zeger Schavemaker. “Nu houd ik me bezig met de filosofische deconstructie van ons mobiliteitssysteem, zoals wij dat nu kennen. Veranderingen op een oppervlakkig niveau werken niet, we moeten niet alleen naar de boom maar ook naar de wortels kijken.”


Tekst: Marcel Slofstra

Met die wortels bedoelt Schavemaker de aannames en overtuigingen die ten grondslag liggen aan ons denken, aan ons narratief. Zeger werkt aan een analyse van onze mobiliteit, en onze aannames.

“We hebben aannames die we zo normaal zijn gaan vinden, dat we ze niet meer bevragen. Die aannames vormen gezamenlijk ons narratief. Ons narratief bepaalt vervolgens onze leefomgeving, systemen en onze levenswijze. Ons huidig narratief veroorzaakt vele crises.”

“De huidige gedachte over mobiliteit is veelal gekoppeld aan bereikbaarheid en dan vooral aan snelheid en groei van gemotoriseerd verkeer.’ “Mobiliteit zien we als vrijheid, de auto zien we als vrijheid. We vinden dat iedereen gebruik moet kunnen maken van mobiliteit en dat mobiliteit een basisbehoefte is om kansen te krijgen. Daarbij denken we ook dat de huidige manier hoe we mobiliteit vormgeven de logische optie is, maar misschien kijken we over honderd jaar wel net zo meewarig naar ons systeem van auto’s als hoe we nu kijken naar de door mensen gedragen karren uit de Romeinse tijd. Wat we nu als vanzelfsprekend zien, hoeft dat helemaal niet te zijn.”

“Overtuigingen zijn onbewust”, vertelt Schavemaker. “Maar ze bepalen wel hoe we invulling geven, welke verwachtingen we hebben. Overtuigen zijn de wortels onder onze samenleving, als we ze blootleggen kunnen we het er over hebben. Wat is een goed leven, en welke verplaatsingen horen daarbij? De onderliggende overtuigingen zijn dominant, zoals dat we individuele vrijheid tot het maximum moeten faciliteren, of dat de auto ons vrijheid biedt. Daar moeten we op reflecteren. Reflecteren is ook heel normaal, iets dat we continu doen. Maar reflectie op je eigen waarden, normen en overtuigingen kan ook heel kwetsbaar voelen.”

“We weten dat gezondheid, een veilige leefomgeving, een sociale omgeving en een zinvol bestaan essentieel is voor iedereen. De essentie van verplaatsen is dan ook interactie en verbondenheid, goede interacties te organiseren, participeren aan de gemeenschap, ergens te kunnen komen waar je graag wilt zijn, activiteiten in nabijheid te kunnen bereiken, gezond te blijven en zichzelf te kunnen ontplooien en te ontdekken. Het ontmoeten van de ander, rust, natuurlijke omgeving, schone lucht, het uitwisselen van kennis en cultuur, interactie mogelijk tussen mensen, met jezelf en met jouw omgeving, met een passende ecologische voetafdruk. En dat niet alleen voor de mens, ook voor andere levende wezens. Van superioriteit naar verbondenheid. En ook wel spannend en soms onveilig door de interactie met andere wezens maar wel vol avontuurlijk kriebels die je het gevoel geven écht te leven.”