Het Accent op
de Omgevingswet,
de omgeving maak
je samen

Tegenstrijdigheden
Op dit moment heeft iedereen nog een eigen perceptie van de wet vanuit zijn of haar vakgebied. Door het inhoudelijk omvangrijke karakter, de vele variërende artikelen over de wet en de beoogde cultuurverandering is het ook lastig om door de bomen het bos te blijven zien. De verbeterdoelen klinken in ieder geval positief, maar het is nog steeds onduidelijk hoe de Omgevingswet zijn doorwerking in de praktijk gaat vinden. Bovendien hebben de verbeterdoelen een keerzijde. Bij ieder uitgangspunt voortkomend uit de geest van de wet is namelijk wel een tegenhanger te benoemen die in bepaalde situaties geschikter kan zijn als benaderingswijze.

Het frappante is dat letter van de wet vaak geënt is op deze tegenhanger. Zo gaat een wet per definitie uit van rechtszekerheid, bestaat er een aanzienlijke kans dat de omgevingswaarden straks juist strenger worden vormgegeven en staat de toepassing van gebodsbepalingen in het omgevingsplan haaks op het loslaten in vertrouwen. Als gevolg hiervan ontstaan spanningsvelden die tot complexiteit en besluiteloosheid kunnen leiden. Dit verklaart waarom ook terughoudende geluiden ten aanzien van de Omgevingswet te horen zijn.

Aanzet tot maatwerk
Vooropgesteld moet worden dat er geen goed of fout is. Welke benaderingswijze op welk vlak het meest passend is, hangt af van de concrete behoefte van de burgers en ondernemers ter plaatse. De Omgevingswet biedt daarbij de kans om de afstand tot de wensen van de samenleving te verkleinen. In dat verband is het van belang om eerst een balans te zoeken op basis van de eigen gemeente-identiteit.

Het mooie is dat de wet ruimte biedt om onderscheid te maken in gebiedsspecifieke regelgeving. De bewonerswensen van de ene kern kunnen immers substantieel verschillen ten opzichte van een andere kern. Het onderscheid kan op wijk-, buurt- of zelfs straatniveau gemaakt worden. De kunst is via een participatietraject de lokale behoeften vast te stellen om vervolgens de vertaalslag te maken naar min of meer generieke regels voor het betreffende gebied. Dat is (en blijft) een hele uitdaging.

Het is dus belangrijk om bewust te zijn van de reikwijdte die de wet biedt. Onderstaande tabel kan daarbij uitkomst bieden om per gebied een profiel vast te stellen dat weergeeft in hoeverre het wenselijk is om de geest van de Omgevingswet puntsgewijs te adopteren. Dit geeft richting om het omgevingsplan vorm en inhoud te geven.

Handvatten
Hoe dan ook zorgt de Omgevingswet voor spanningsvelden. Bovendien is het vooralsnog ongewis in hoeverre het Rijk en de provincies ruimte gaan bieden in de samenstelling van de instructieregels. Schijnruimte ligt dan ook op de loer. Toch biedt de wet ook kansen voor gemeenten om zich beter te positioneren aan de hand van een ingezette koers. Dit vraagt om het maken van keuzes.

Ons advies is dan ook om in samenspraak met de burgers een omgevingsvisie en -plan op te stellen die onderscheid maakt tussen de diverse gebieden in de gemeente, alsook de bijbehorende opgaven en wensen. Bewustwording omtrent de verschillende spanningsvelden is daarbij van wezenlijke betekenis.

Dezelfde spanningsvelden bieden immers de handvatten voor de rolbepaling van zowel gemeente, als bedrijven en burgers. Zie onze tabel daarom als hulpmiddel om de complexiteit beter te duiden en de discussie gericht op gang te brengen.

Is uw interesse gewekt, bent u benieuwd naar onze verdere visie of op zoek naar een sparringpartner? Neem dan contact met Accent adviseurs op.

Fré Hamans

Roel Mennen

Frank van der Putten van Accent adviseurs