Big Data

Selfie, selfie, selfie en het sleutelen aan de stad

“Een klein tunneltje onder de A20 blijkt het drukste punt in de stad te zijn voor hardlopers”

Door Jasper Nijveldt en Edwin Hans


Karres+brands, SITE urban development en SPINUnit hebben vorig jaar een verzamelde dataset in Schiedam geanalyseerd om inzicht te krijgen in het functioneren van de stad, gericht op het ontwerp ervan. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en de gemeente Schiedam ondersteunden het project.

Links: Jasper Nijveldt, partner en stedenbouwkundige karres+brands.

Rechts: Edwin Hans, Gebiedsontwikkelaar SITE Urban Development.

“Er komen plekken naar voren die midden in het brandpunt tussen verplaatsings-stromen zitten en tegelijkertijd nut in dagelijks gebruik combineren”

Wat leert socialemediadata ons over de meest populaire plekken in de stad? Waar wordt het meest getwitterd en over welk onderwerp wordt waar gesproken? Wat zijn de drukste routes in de stad voor fietsers of hardlopers? Op welke plekken worden de meeste selfies op Instagram gemaakt? En als je Jane Jacobs’ lessen nu eens kwantificeert, van welke straten zou ze heel blij zijn geworden? En vooral, wat zegt dit en wat kunnen we met al deze informatie?


Big data

In toenemende mate worden big data ingezet om inzicht te krijgen in het functioneren van de stad. Verschillende onderzoekscentra, beleggers, ontwikkelaars en grote retailers maken hier al grote stappen in. Ook in de stedenbouw en architectuur is over het onderwerp veel geschreven en gesproken. De daadwerkelijke toepassing in de dagelijkse ontwerppraktijk blijft echter achter. Toch denken wij dat de kruisbestuiving tussen verschillende soorten data en het stellen van de goede vragen verrassende inzichten kan geven voor het verder sleutelen aan de stad.


Instagramfoto’s

Als casus om de kruisbestuiving tussen data en ontwerp te onderzoeken, zijn alle mogelijk beschikbare data in Schiedam in 2017 verzameld en geanalyseerd. Van zevenduizend Instagramfoto’s tot aan open source overheidsdata. Tijdens het spitten door deze enorme bulk aan data kwamen plekken naar voren die in eerste instantie niet direct op de radar stonden. Een klein tunneltje onder de A20 blijkt bijvoorbeeld het drukste punt in de stad te zijn voor hardlopers.


Vanuit het saunacomplex langs de A20 wordt het meest getwitterd en de sauna is de afgelopen tien jaar een van de vaakst opgezochte zoektermen op Google. Foursquare.com laat zien dat het in het afgelopen jaar een van de meest populaire plekken is, naast station Schiedam Centrum, een logistiek centrum en een viswinkel. De mobiele telefoonapp van Foursquare heeft hierbij, veelal op de achtergrond, locatiegegevens verzameld. Op een locatie langs de haven worden verdacht veel selfies gemaakt. Het blijkt een populaire gym te zijn.

Twitterkaart

De kaart toont de lijnen tussen de eerste en laatste tweet van een gebruiker. Zo ontstaat een uniek inzicht in het ruimtelijk patroon van twitteraars. Verschillende plekken als de sauna, diergaarde Blijdorp en de luchthaven vallen hierbij op. Bron: Twitter (data verzameld tussen 1 januari 2017 en 1 januari 2018), bewerking SPINUnit.

Multimodaal knooppunt

Station Schiedam Centrum is tijdens werktijden de nummer één inchecklocatie op Foursquare. Wat als je stromen, verblijf en nut tot een maximum concentreert? Waarbij het multimodaal knooppunt Schiedam wordt gecombineerd met een logistiek centrum? Het is een plek waar je ‘ook de trein kan pakken’, maar vooral waar je verschillende activiteiten als fitness, kinderdagopvang en dagelijkse boodschappen combineert. Waar je je online bestelde pakketjes ophaalt of retour brengt. Waar je in pashokjes online bestelde kleding probeert. Waar ook buiten werktijden producten van online warenhuizen zijn te testen. Distributiestromen in de stad worden zo teruggebracht, maar stedelijkheid wordt juist gestimuleerd in en rond de stationsomgeving.

Locatie, locatie, locatie

Geleidelijk aan zijn er ruimtelijke patronen te ontdekken in de enorme hoeveelheid data. Zo komen plekken naar voren die midden in het brandpunt tussen verplaatsingsstromen zitten en tegelijkertijd nut in dagelijks gebruik combineren. Ook blijken plekken populair waarbij er een uniek product wordt aangeboden of waar wat te beleven valt. Plekken die niet direct op de A1-winkelstraat liggen. Dit zijn ook de plekken waar bijvoorbeeld veel selfies worden gemaakt. Wellicht is hier selfie, selfie, selfie dan ook een betere verklaring dan locatie, locatie, locatie. De plekken geven interessante sjablonen om met een andere blik naar de ontwikkeling van bijvoorbeeld stations, de oude winkelstraten, het snelweglandschap of een park te kijken.


Combineren data en ontwerp

Tot slot. Het belang van de stad wordt groter. Tegelijkertijd zal de stad samen met partners in co-creatie haar toekomst moeten vormgeven. Hierdoor wordt het ten eerste steeds belangrijker goed inzicht te hebben in het functioneren van de stad en het daadwerkelijk gebruik door mensen. De inzet van grote hoeveelheden data om inzicht te krijgen hierin biedt kansen. Ten tweede om vervolgens zelf de koers uit te zetten en precies te weten met welke structurele ingrepen de stad verbetert en competitiever kan worden gemaakt. Wij denken dat hierin een toegevoegde waarde ligt voor de ontwerper in het samenbrengen van data, het duiden van ruimtelijke patronen en het vertalen naar concrete verbetervoorstellen voor de stad.

Data kunnen aangeven wat de beste plek is voor bijvoorbeeld een fietsbrug.

“De plekken geven interessante sjablonen om met een andere blik naar de ontwikkeling van bijvoorbeeld stations of oude winkelstraten te kijken”

Dit artikel verscheen eerder in Stedebouw & Architectuur, thema Bouw & Zorg van 2018. Bekijk hier alle edities van Stedebouw & Architectuur.