Toegankelijkheid

Vlaamse steden zetten in op toegankelijk toerisme

‘Je gaat natuurlijk niet op vakantie om alleen maar in je hotelkamer te zitten.‘

Door Manon van Ketwich


Toegankelijkheid is een basiskwaliteit als je bezoekers goed wil onthalen. Dat is het uitgangspunt van Toerisme Vlaanderen. Maar historische steden hebben nu eenmaal beschermde gebouwen en hobbelige straten, dat verander je niet van de een op de andere dag. Dus maakte de overheidsdienst voor toeristische hotspots als Brugge en Mechelen een brochure met toegankelijke wandelroutes langs de highlights van de steden.

“De eerste stap voor ons, straks twintig jaar geleden, was de ontwikkeling van een goed toegankelijk logiesaanbod, want vooral rolstoelgebruikers noemden dat toen als hun grootste probleem. Maar je gaat natuurlijk niet op vakantie om alleen maar in je hotelkamer te zitten. Dus gingen we het ruimere plaatje bekijken”, legt Katrien Mampaey van Toerisme Vlaanderen uit. Bij de herdenking van 100 jaar Eerste Wereldoorlog in de Westhoek – een evenement waar twee miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland op afkwamen – werd voor het eerst een speciale brochure gemaakt die alles belicht wat bij een toegankelijke trip komt kijken. Hierna volgde Brugge en vorig jaar kreeg ook Mechelen een toegankelijke stadswandeling mét brochure. “Momenteel zijn we bezig met Leuven en lopen er gesprekken met Gent”, vertelt Mampaey. “De werkwijze is eigenlijk altijd hetzelfde. We vertellen wat er toeristisch interessant is in de stad, welke highlights er zijn. Dan kijken we hoe deze plaatsen en ervaringen bereikbaar kunnen zijn, zodanig dat de vereiste moeite niet in de weg van de belevenis staat.”

Je gaat niet op stedentrip om alleen maar op je hotelkamer te zitten.

Technische dienst wandelt mee

Toerisme Vlaanderen gaat meestal uit van een bestaande stadswandeling. “Die lopen we met een groep mensen, waaronder een architect met toegankelijkheid als specialisme, iemand van de seniorenadviesraad en mensen met een lichamelijke, visuele en auditieve beperking. Heel belangrijk is het om ook iemand van de technische dienst aan te laten sluiten. Deze persoon kan goed inschatten welke obstakels eventueel makkelijk en snel te verhelpen zijn en welke zaken meer tijd vergen om op te lossen. Een mooi neveneffect is dat deze technische mensen bij andere projecten, die in eerste instantie niets met toegankelijkheid te maken hebben, dezelfde reflexen ontwikkelen.”

Een historische stad als Mechelen zit vol met uitdagingen voor de beperkte bezoeker. Sommige punten zijn te verhelpen, maar af en toe is het noodzakelijk een route iets te verleggen. Mampaey: “We moeten ook eerlijk zijn: er zijn stukken in de route die voor iemand met een beperking toch wat hulp vereisen, zelfs als we de ergste kasseien en forse hellingen omzeilen. We stellen het niet beter voor dan het is. Ons doel is om de mensen goed te informeren, zodat iedereen zijn eigen inschatting kan maken.”

Screening

Als de route definitief is gemaakt, worden horecaondernemingen, parkeerplaatsen en openbare toiletten aan een screening onderworpen. “Toiletten toetsen we af aan toegankelijkheidscriteria. Voor musea beschrijven we in de brochure welke voorzieningen er zijn. Sommige hebben bijvoorbeeld rondleidingen in gebarentaal of mogelijkheid voor blinde bezoekers om stukken te betasten.”

“Horecaondernemers hebben het vaak lastig om hun zaak toegankelijk te maken”, weet Mampaey. “Zeker in een historische stad als Mechelen zijn restaurants en cafés vaak klein en zit het toilet in de kelder. Toch is het meestal mogelijk verbeteringen door te voeren door bijvoorbeeld een tafeltje weg te halen. Dan heb je weliswaar iets minder couverts, maar wel meer ruimte en dat is ook voor het personeel prettig. Tegelijkertijd is het geen verplichting.”

Een historische stad zit vol met uitdagingen voor de beperkte bezoeker.

Horecaondernemers in Mechelen hebben het vaak lastig hun zaak toegankelijk te maken.

Toegankelijk eten en drinken

De horecazaken langs de toeristische route hoeven niet te betalen voor het advies en de screening door Toerisme Vlaanderen. Om horecaondernemers op weg te helpen is er ook een brochure met praktische tips. “We willen duidelijk maken dat een toegankelijke zaak niet alleen voor de bezoeker met een handicap is, maar dat je er over het algemeen een grotere clientèle mee krijgt.”

Wat levert het op?

De grote vraag is natuurlijk: wat levert het de stad op? “Specifiek de bezoekers met een beperking uitlichten is niet zo eenvoudig als je hun noden opneemt in je reguliere aanbod. Bovendien is niet elke beperking zichtbaar. Eigenlijk gaat het daar zelfs niet om: als we het goed doen, is de positieve invloed voor iedereen voelbaar.

Zo lokte de WO I-evenementen in de Westhoek in 2014 dubbel zoveel bezoekers als het jaar ervoor. Maar men had nauwelijks last van extra drukte, omdat veel obstakels weggewerkt waren. Ook dat is toegankelijkheid. Ook de brochure over Brugge is een groot succes gebleken. De vernieuwde gids bestaat nu al in vijf talen. Het helpt natuurlijk als ook plaatselijke hotelmedewerkers volop reclame maken voor de brochure. Mensen in een rolstoel kunnen nu evengoed onbezorgd op citytrip in een historische stad.”


Over het algemeen is Toerisme Vlaanderen van mening dat elke stad zo toegankelijk mogelijk moet zijn. “Het uitgangspunt is inclusie. Zo veel mogelijk mensen moeten kunnen meedoen. Dus het zou niet uit moeten maken of je een maatregel treft voor tien of voor duizend mensen. Ik zeg altijd: je hebt pas last van een beperking als de maatschappij niet is aangepast.”

‘Ik zeg altijd: je hebt pas last van een beperking als de maatschappij niet is aangepast.’