Groen
‘Geloof me, we zijn op de goede weg’
Door Reinoud Schaatsbergen
Groen is haast niet meer weg te denken uit het bouwproces. Toch hebben we nog een lange weg te gaan, beamen zowel Erik Pasveer, stadsstedenbouwer van Den Haag, als Harwil de Jonge, directeur van Heijmans Vastgoed. Is natuurinclusief bouwen de heilige graal, of is het een opstap naar een nieuwe manier van werken?
Foto: Het Plein van Leiden, waar Heijmans een tweede maaiveld creëerde. © Heijmans
Erik Pasveer, hoofd Stedenbouw & Planologie bij gemeente Den Haag
Hoe speelt natuurinclusief bouwen een rol binnen jouw werkzaamheden voor Den Haag?
Pasveer: “Natuur speelt een belangrijke rol in de toekomst van de stad, want wij hebben gekozen om te verdichten en dus níet uit te breiden naar onbebouwde buitengebieden. Dat heeft consequenties: door de verstedelijking komt het groen in de stad onder druk te staan. Dat willen we niet laten leiden tot verstening, dus dan kom je al gauw op natuurinclusief bouwen uit.”
“Het onderwerp sluit goed aan bij het karakter van Den Haag: het is van nature een groene stad. Dat merk je ook aan de mensen: als het bijvoorbeeld onvermijdelijk is dat een boom gekapt moet worden, is dat meteen heel persoonlijk voor de inwoners. Het doet ze pijn, volkomen terecht! Den Haag kan dus niet anders dan zijn best doen voor natuurinclusief bouwen.”
Waar komt de noodzaak vandaan om met natuurinclusief bouwen aan de slag te gaan?
Pasveer: “Het is niet een knopje dat je omdraait. Tijdens de crisis, die tot 2015 duurde, leek het alsof er weinig gebouwd werd, maar er was wel groei: in mensen. Die werden opgevangen in bestaande gebouwen. Daardoor ontstaat er niet alleen druk op gebouwen, maar ook op straat. Dus zelfs als je niet bouwt, verdicht de stad en dat straalt uit op je openbare ruimte en op het groen.”
“De stad heeft zijn maximale capaciteit bereikt in de bestaande bouw. Er móeten nieuwe gebouwen gemaakt worden. Die noodzaak is met brede steun vastgelegd in de Agenda Ruimte voor de Stad, waarin verdichten gekoppeld is aan vergroenen en verduurzamen. Dat betekent: netto meer groen in, rondom en aan gebouwen. Dan gaat het ook over beschermen van biodiversiteit, schone lucht, beleving van ruimtes en sociale cohesie. Dat is echt het nieuwe stedelijk denken van Den Haag.”
Wat vormt momenteel de grootste bottleneck op dit gebied?
Pasveer: “Om van normen naar doen te gaan. Daar hebben we de bouwende partijen hard bij nodig. We moeten met positieve verhalen komen zodat een last een lust wordt. Laten we ons vooral realiseren dat het probleem niet uniek is voor Nederland; de natuur heeft wereldwijde aandacht. Als wij daarin voorop kunnen lopen, is dat zeer interessant voor de internationale markt. We moeten de komende tijd successen gaan laten zien, anders blijven we bij artist impressions en daar kan niemand in wonen.”
Wat vind je een hoopvolle ontwikkeling voor natuurinclusief bouwen?
Pasveer: “Ik vind het hoopvol dat we begonnen zijn. Laten we niet meer denken in mislukkelingen, maar in successen, want we leren ook als er iets misgaat. Geloof me, we zijn op de goede weg.”
Harwil de Jonge, directeur Heijmans Vastgoed
Welke rol neemt natuurinclusief bouwen in binnen Heijmans Vastgoed?
De Jonge: “Wij zijn dagelijks bezig met de leefomgeving, dus ook met biodiversiteit. Dat valt binnen de aandachtsgebieden waar ik portefeuillehouder van ben: materialen, ruimte, klimaatadaptatie, mobiliteit, de energieopgave, maar ook om het sociale domein; omzien naar elkaar. Wij bedenken en maken gebouwen en gebieden voor de eindgebruiker. Het creëren van een gezonde leefomgeving staat dan ook centraal in onze visie.”
Waar komt de noodzaak voor natuurinclusief bouwen vandaan?
De Jonge: “Een factor is de verandering van het klimaat. Zowel bij hittestress als bij enorme hoosbuien speelt groen een positieve rol. Des te belangrijker wordt dat in de gebiedsontwikkeling, als je kijkt naar de verdichting van onze steden. Groen kan ook alleen bestaan als er beestjes zijn en omgekeerd. We komen er steeds meer achter hoe je netwerken kan maken die plant en dier een kans geven om voort te leven.”
“Een andere motivatie is dat we 90 procent van onze tijd doorbrengen in gebouwen. Groen is in zo’n geval een mooie stimulans om mensen naar buiten te halen. Als je een gebied erop inricht en er beleid op voert, gaan mensen ook buitenactiviteiten doen, wat weer bijdraagt aan andere maatschappelijke effecten. Alleen al het kijken naar groen heeft een positieve uitwerking op je gezondheid.”
Hoe zie je dat het thema ook buiten jullie sector leeft?
De Jonge: “Je ziet dat natuurinclusief bouwen meer op de agenda komt te staan. Zeker bij overheden is de vraag steeds prominenter. Toch zit daar altijd wel een moeilijkheid in; geld is nog regelmatig een belangrijkere factor. Ik doel dan op de beoordeling van bijvoorbeeld tenders. Je kunt goed scoren op groen en duurzaamheid, maar als een andere partij daar minder op scoort maar aanzienlijk meer biedt voor de grond, dan wordt dat plan vaak gekozen. Het thema stijgt in aanzien, maar nog steeds is de vraag: hoeveel waarde hecht je eraan?”
Welke partijen spelen volgens jullie een belangrijke rol binnen dit thema?
De Jonge: “Adviseurs. Als we bezig zijn met gebiedsontwikkeling moeten we vooral kijken of het plan aansluit op de rest van de omgeving. Daar moet je kritisch in blijven. Als je een groen gebouw in een stenige omgeving realiseert, wat heeft dat voor effect op het groen? Hoe haak je met verschillende ontwikkelingen op elkaar aan? Dat is een interessante discussie. Er gebeuren hele goede dingen, maar er mag best wat meer integraliteit komen.”
Wat zie jij als grootste kans voor natuurinclusief bouwen?
De Jonge: “Bewust inspelen op het thema binnen gebiedsontwikkeling. En groen niet voor lief nemen, maar er actief mee aan de slag en doorpakken op wat er al ligt. Het is de tijd van doen!”
Deze interviews zijn onderdeel van een serie portretten van inspirerende professionals die werken aan natuurinclusief bouwen. In deze reeks komt de hele keten van het bouwproces, van ambitie tot beheer en van natuurinclusieve bouwprojecten voorbij. De serie is een initiatief van DuurzaamDoor in samenwerking met de Participatietafel Biodiversiteit (Natuurinclusief bouwen) en vind je telkens terug op de website van Biind.
In samenwerking met diverse partners, waaronder IVN, NL Greenlabel, TU-Delft en Acquire Publishing, organiseerde DuurzaamDoor een Nationaal debat Natuurinclusief bouwen. Tijdens dit event werd de prijsvraag Bouwen + Biodiversiteit uitgereikt aan de gemeente Zeist voor het unieke project Kerckebosch. Lees hier meer.