Zero emissie

Door Guus Puylaert

Elektrisch rijden is op termijn veel goedkoper dan op brandstof rijden. Logisch dus om en masse de dieselwagen in de ban te doen, zou je denken. Maar Europese autofabrikanten willen niet en burgers weten het niet. En dus richt Auke Hoekstra, adviseur elektrische mobiliteit aan de TU Eindhoven, zijn pijlen op overheden. “Ze moeten niet bang zijn en de burger overtuigen.”

Auke Hoekstra heeft Bestuurskunde gestudeerd aan de Universiteit Twente en werkte vervolgens als IT-consultant bij telecomproviders, alwaar hij zijn hart verloor aan duurzame energie.

Hoekstra is een autoriteit op het gebied van elektrisch vervoer. Zo ontwikkelt hij modellen die voorspellen hoe we de energietransitie kunnen versnellen. Die modellen maken het makkelijker voor overheden om met burgers te kunnen communiceren.

En om meteen maar wat inzicht te verschaffen:

“Qua energie en onderhoud zijn benzine en elektriciteit per saldo even duur, maar elektrisch rijdt per kilometer vier keer efficiënter dan benzine. Overheden moeten duidelijke voorlichting aan burgers geven.”

“Op de blauwe lijn zie je de verkoop als mensen direct een EV zouden kopen zodra die voor hun goedkoper is. Op de rode lijn zie je de verkopen die wij verwachten op basis van historie en onze verdere modellering. Deze grafiek is exclusief exportcijfer.”

Methodiek

Daarover later meer. Eerst de methodiek waar deze cijfers vandaan komen. Hoekstra legt uit: “We hebben op basis van open data een code geschreven met een enorme hoeveelheid variabelen, die elke vijftien minuten wordt geüpdatet. Mijn methodiek is gebaseerd op agent-based modelleren – alle machines en mensen ‘leven’ in mijn model en vertonen onafhankelijk gedrag. Vergelijk het met een strategygame zoals Sid Meier's Civilization of, ouder, Age of Empires. Je hebt tegenstanders die gedrag vertonen en daarop kun je inspelen. Als maker van het model ben je een beetje zoals de ‘godlike’-speler van zo’n strategy game.”

Mogelijke variabelen zijn zaken als ‘aantal kinderen’, ‘inkomen’ en ‘brandstofauto of elektrische auto’ per huishouden. Met de ingevoerde data kan de speler de CO2-uitstoot achterhalen, maar ook bijvoorbeeld de kans dat de burger een e-auto aanschaft. “Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een wethouder elektrische laadpunten of zonnepanelen stimuleert? Je kunt in het model scenario’s uitspelen en je moet strategische keuzes maken.”

“Onze modellen zijn openbaar en voor iedereen te downloaden. Opdrachtgevers vinden dat prima. Ze vinden het prachtig als hun data in een wetenschappelijk publicatie wordt genoemd.”

SparkCity.

Behalve zijn werk op de TU Eindhoven, heeft Hoekstra ook zijn eigen consultancybureau waarmee hij overheden adviseert in de transitieopgave: ZEnMO. “Wij vertalen ons wetenschappelijk onderzoek naar de praktijk. Zo kunnen we het meteen toepassen”, zegt hij met een brede glimlach. En zo hoopt hij overheden sneller tot verandering te bewegen.

Overzicht Brabant.

Integrale aanpak

Momenteel zijn er nog geen wijken of netwerken anders ingericht op basis van de modellen van Hoekstra. Maar er zijn wel overheden die openstaan om zich te laten overtuigen. Een voorbeeld van zo’n model is SparkCity, dat de gemeente Arnhem al gebruikt voor het project SparkArnhem.

En waar Hoekstra persoonlijk erg trots op is, is een project dat hij deed voor de provincie Noord-Brabant. “Wij hebben voor ze uitgerekend wat ervoor nodig is om in 2050 volledig energieneutraal te zijn. Aan de hand van het model hebben we dat inzichtelijk gemaakt. Via het model kunnen ze het zelf zien en ervaren. Dat leert toch een stuk makkelijker dan een bult aan leeswerk. Alle aanwezige vakambtenaren snapten wat het model ze liet zien.”

Want de energietransitie vraagt om een integrale aanpak waarbij alle expertises moeten meedenken, gaat Hoekstra verder. “Planologen, milieu- en energiedeskundigen, mobiliteitsprofessionals, ruimtelijk beheerders bij een gemeente of provincie. Ze moeten allemaal meedenken met een integraal model in plaats van zich alleen om hun stukje te bekommeren.”

Europa gaat de (elektrische) boot missen

Dat klinkt mooi, maar in de praktijk is het toch niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Want veel overheden zijn volgens Hoekstra bang voor te snelle verandering en laten hun oren hangen naar de marktleiders, die de verandering alleen maar willen vertragen. Bijvoorbeeld bestaande autofabrikanten. “Europese autofabrikanten willen niet veranderen, ze houden vast aan hun oude businessmodellen. Het is dus wachten op het Kodakmoment.”

Hoekstra voorspelt dat Europa de boot op het gebied van elektrisch vervoer gaat missen. “In China legt de overheid op dat er geëlektrificeerd moet worden. Dat kan in hun economie. Volvo is in 2010 opgekocht door een Chinese maatschappij, dus die veranderen ook. En in Amerika hebben ze Tesla: die werken ook erg vernieuwend. Maar de Duitse autoproducenten zijn conservatief: die blijven vasthouden aan overwegend diesel en benzine.”

Terwijl Hoekstra’s modellen juist inzichtelijk maken dat elektrische voertuigen op termijn veel winstgevender zijn dan de brandstofmodellen. Moet hij dat de autoproducenten niet gaan vertellen? “Bij bijvoorbeeld een Daimler kom ik niet binnen, ze hebben hun eigen onderzoekers. En ze staan er niet voor open: het raakt hun businessmodel, dat immers altijd heeft gewerkt.”

Een frisse wind

De enige manier om de fabrikanten te overtuigen, is volgens Hoekstra door eerst overheden en burgers te overtuigen. Als de vraag stijgt, volgt het aanbod vanzelf. En wat ook helpt is een frisse wind: startups die een nieuw businessmodel hebben en daarmee zijn voorbereid op een fossielvrije toekomst. “Zoals de zonneauto van Lightyear uit Eindhoven. De oprichters hebben drie jaar op rij de Solarrace in Australië gewonnen en nu pakken ze door met een productieauto op zonne-energie. Op den duur worden zulke startups opgekocht door de bestaande fabrikanten.”

O ja, roept Hoekstra tussendoor, Shell en bestaande autodealers gaan de strijd verliezen. Zij zien hun businesscase verdwijnen. “Shell verdient vooral aan benzine en diesel en dealers verdienen meer aan onderhoud dan aan het verkopen van auto’s. Maar elektrische motoren hoef je niet te onderhouden. Daarom verkopen ze liever geen elektrische auto’s.” Het is dus zaak om nieuwe communicatiekanalen aan te grijpen. “Tesla doet het wel slim: die hebben hun eigen dealers.”

Tips: stimuleren en communiceren

In het Klimaatakkoord werd bepaald dat in 2030 alle nieuwe autoverkoop elektrisch moet zijn, in 2050 moet zelfs het gehele wagenpark elektrisch rijden. Is dat haalbaar? “Subsidie helpt wel, maar wat uiteindelijk vooral helpt is dat de elektrische auto goedkoper is. Dat komt vooral omdat ze vier keer efficiënter zijn, waardoor je ook ruwweg vier keer minder uitgeeft aan energie. Als ze dat eenmaal door hebben, dan overtuig je ze wel.”

Een handige tool daarvoor is de online EV-database, opgericht door een hobbyist. Dat biedt een overzicht van alle huidige en toekomstige elektrische auto's in Nederland, waarbij je kunt zoeken op merk, bijtelling, aanschafprijs en leaseprijs.

Persoonlijke missie

Auke Hoekstra vertelt vol passie. Het is dan ook zijn persoonlijke missie om de wereld een stukje mooier te maken. “Daarvoor moet ik mensen overtuigen om de energietransitie te versnellen. Elektrisch vervoer is daar een belangrijk onderdeel van. Daar helpen publicaties zoals deze bij.”

Auke Hoekstra heeft Bestuurskunde gestudeerd aan de Universiteit Twente en werkte vervolgens als IT-consultant bij telecomproviders, alwaar hij zijn hart verloor aan duurzame energie.

Hoekstra is ook auteur van het rapport Nieuwe inzichten over elektrisch vervoer in Nederland (2018) en het boek Elektrisch Rijden (2009).

CV Auke Hoekstra

2015 – heden

Adviseur Elektrische Mobiliteit, TU Eindhoven

2014 – heden

Onderzoeker Slimme Mobiliteit, ElaadNL

2013 – 2014

Strategische consultant energietransitie, Alliander

2010 – 2014

Programmanager Duurzame Energie, Urgenda

1999 – 2013

Oprichter van twee bedrijven