De waarde van natuur: van kostenpost naar investering
Natuur is onmisbaar voor een gezonde leefomgeving en een sterke economie, maar krijgt vaak niet genoeg aandacht in beleid en beslissingen. Door de waarde van natuur te waarderen, kunnen we een natuurinclusieve leefomgeving creëren die beter aansluit bij de behoeften van zowel mens als natuur. Dit helpt om in te spelen op grote uitdagingen zoals klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit, en draagt bij aan het duurzamer en leefbaarder maken van onze leefomgeving.
Tekst: Merlissa Diele
Hoe draagt biodiversiteit bij aan onze leefomgeving?
Biodiversiteit vormt het fundament van een gezonde en duurzame leefomgeving. Het ondersteunt de basisvoorwaarden voor ons leven: lucht om te ademen, water om te drinken en voedsel om te verbouwen. Daarnaast beschermt het ons tegen klimaatrisico’s, zoals overstromingen en hittegolven. Een natuurinclusieve leefomgeving versterkt deze voordelen door natuurlijke elementen – zoals inheemse bomen, groene daken en bloemrijke wadi’s – op een samenhangende manier te integreren in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Door de natuur actief in te zetten in de ruimtelijke inrichting, creëren we een veerkrachtige leefomgeving.
Waarom zouden we natuur moeten waarderen?
Natuur heeft aanzienlijke intrinsieke en economische waarde. Toch wordt deze waarde vaak niet expliciet erkend in beleids- en planvorming. Door natuur te waarderen – zowel in kwalitatieve als kwantitatieve termen – wordt het mogelijk om de meervoudige waarde van biodiversiteit en ecosystemen concreter te maken en mee te laten wegen in beslissingen. Om deze brede waarde meetbaar te maken, kunnen we eerst kijken naar de kwalitatieve baten. Een voorbeeld hiervan is de aanleg van een stadspark in plaats van een nieuwe woonwijk. Dit park biedt niet alleen een plek voor recreatie en ontspanning, maar functioneert ook als een natuurlijke buffer die overstromingsrisico’s vermindert door regenwater op te vangen en vast te houden. Kwantitatief kan dit worden uitgedrukt door het aantal liters regenwater dat het park per jaar opslaat. Monetair vertaald draagt deze waterberging bij aan het verminderen van schade, wat op de lange termijn kosten bespaart voor gemeente en bewoners.
Met een maatschappelijke kosten-batenanalyse, waarin ook dit soort waarden worden meegenomen, kunnen organisaties de voordelen van natuurinclusieve ontwerpen zichtbaar maken. Gemeenten kunnen hiermee niet alleen de voordelen van waterberging berekenen, maar
ook de mate waarin het park zorgt voor natuurlijke verkoeling, wat leidt tot energiebesparing in de zomermaanden. Bovendien kan het park fijnstof afvangen, wat zorgt voor een schonere lucht en zo lagere gezondheidskosten. Niet alle baten zijn direct monetair uit te drukken; het park biedt ook maatschappelijke waarde door bij te dragen aan gemeenschapsgevoel en daarmee het welzijn van bewoners.
'Door de voordelen van natuur ook financieel te kwantificeren, wordt duidelijk dat natuur niet slechts een kostenpost is, maar juist een waardevolle investering in onze leefomgeving.'
Waarde van groen… en dan?
Het waarderen van natuur kan helpen om inzichtelijk te maken welke (financiële) baten het realiseren van natuur heeft. De uitdaging is echter dat deze brede waaier aan baten vaak niet allemaal ten gunste komen van de partij die de kosten moet maken. Vaak liggen de kosten van natuurinclusieve initiatieven bij gemeenten, terwijl de baten – zoals een hogere leefkwaliteit en verbeterd waterbeheer – worden ervaren door een breed scala aan belanghebbenden, zoals bewoners, waterschappen en ontwikkelaars. Dit maakt het dan ook uitdagend om natuurinclusieve projecten te financieren.
Dus hoe zorgen we dat degenen die baat hebben bij realisatie van natuur daar ook aan meebetalen? Het rapport 'Investeren in Integraliteit' biedt handvatten om deze financieringsvraagstukken aan te pakken door nieuwe financieringsconstructies voor te stellen die meer betrokkenheid van verschillende baathouders mogelijk maken.
Een succesvol voorbeeld uit de praktijk is de ontwikkeling van een groot buitenstedelijk groenproject; Stadspark XXL in Dordrecht. Bestaande financieringsbronnen waren voor deze financieringsopgave onvoldoende, dit terwijl het project bijdraagt aan klimaatadaptatie, de leefbaarheid van de stad en biodiversiteit. Voor de financiering is daarom gebruikgemaakt van een publiek-privaat fonds, waar publieke partijen zoals Gemeente Dordrecht, Rijksoverheid, EU-fondsen, alsmede impact investeerder Stichting Doen vooraf investeren en projectontwikkelaars later bijdragen bij de realisatie van het park. Dit toont aan hoe belanghebbenden samen kunnen investeren, met gedeelde lasten en brede maatschappelijke baten.
Natuur als waardevolle investering
Ons missiegedreven bureau De Natuurverdubbelaars ondersteunt organisaties om de meerwaarde van natuur in projecten en plannen inzichtelijk te maken. Door deze waarde van natuur zowel kwalitatief als kwantitatief zichtbaar te maken, kunnen we natuur als een waardevolle investering beschouwen in plaats van een kostenpost. Of het nu gaat om extreme droogte, hevige piekbuien, drinkwatertekorten, afname van biodiversiteit of temperatuurstijgingen – natuur kan de oplossing bieden.