De beweegbank: van zitten naar bewegen
in de openbare ruimte
Zitten is het nieuwe roken, mag inmiddels algemeen bekend zijn. Toch kan een bank, bedoeld om op te zitten, mensen in beweging krijgen. Dat bewijst het Vlaamse IPitup met hun beweegbank. Maar, weet ook Miel Vanhaverbeke, alleen een bank is zeker niet voldoende.
Tekst: Manon van Ketwich
Het idee voor de beweegbank kwam op een onverwacht moment, weet Miel Vanhaverbeke nog. Samen met topsport fysiotherapeut Maarten Thysen zat hij wat onderuitgezakt op een bankje naar hun spelende kinderen te kijken. “We waren wat aan het scrollen op onze telefoon totdat we elkaar aankeken en ons afvroegen: wat zijn we nou eigenlijk aan het doen? Tegelijkertijd realiseerden we ons dat het bankje waar we op zaten eigenlijk zelf ook best veel mogelijkheden biedt om te bewegen.”
Het idee voor de beweegbank was geboren. Vanhaverbeke: “Het concept bestond destijds, in 2017, nog niet. Toeval wilde dat de stad Leuven op zoek was naar initiatieven om de inwoners in beweging te krijgen. In 2018 plaatsten we de eerste beweegbanken. Intussen zijn er 450 in gebruik, verspreid over 8 landen.”
Geen one size fits all De logische vraag is uiteraard of een bankje alleen genoeg is. Er zijn immers talloze voorbeelden van beweegaanleidingen die niet of nauwelijks gebruikt worden, waarom zou dat voor de beweegbank anders zijn? “We gebruiken het BVO-model als leidraad”, antwoordt Vanhaverbeke daarop. “Er bestaat geen one size fits all voor bewegen in de openbare ruimte. En het is ook duidelijk dat een toestel of een app alleen vaak niet voldoende is zijn. Met de juiste activatie erbij kan het wel op zichzelf gaan leven, en kan je ook een community creëren. Precies daarom bieden wij onze gratis trainersopleidingen en de strategische workshops voor beleidsmakers aan.”
Populair onder vrouwen en meiden De bijbehorende app van de beweegbank bereikt inmiddels zo’n 5000 mensen. Hiermee wordt data opgehaald die meer vertellen over het gebruik van de bank. Opvallend is dat relatief veel vrouwen en meisjes (55 procent) gebruik maken van de beweegbank. “Dat is niet zo vanzelfsprekend”, weet Vanhaverbeke. “We vermoeden dat dit komt doordat de beweegbank een neutraal toestel is waar je ook gewoon op mag zitten en wat een niet zo sporty uiterlijk heeft. Vier op de tien appgebruikers heeft bovendien overgewicht of obesitas, en bij deze groep is natuurlijk de grootste winst op het gebied van gezondheid te behalen.”
Vast stappenplan voor implementatie De implementatie van een beweegbank verloopt altijd volgens een vast stappenplan: voorbereiding, kick off, activatie en terugkoppeling. In de eerste fase wordt onder meer een lokale trekker geworven die de workshop volgt. Die brengt de in eerste plaats de verschillende lokale stakeholders in kaart. Vanhaverbeke: “Beweegprojecten waar verschillende partijen samenwerken monden bijna altijd uit in goede praktijken. Die trachten we zo veel als mogelijk te delen tijdens zo’n workshop. Het is trouwens nooit te laat om alsnog met het stappenplan aan de slag te gaan. Hopelijk hebben we over een aantal jaar nog meer goede voorbeelden.”
Locatie, locatie, locatie Het neutrale uiterlijk lijkt van invloed te zijn op het gebruik, maar de locatie is minstens zo belangrijk. IPitup heeft een checklist opgesteld met vijftien items die van invloed zijn voor de locatiekeuze. “Dat gaat over of er voldoende voorbijgangers zijn, maar ook weer niet te veel, of er voldoende schaduw is, of er sociale controle in de buurt is en zo nog een heel aantal. We beschikken ook over een mobiele beweegbank waarmee we verschillende plekken kunnen uitproberen.”
Beweegmuur Het concept van de beweegbank ontwikkelt zich nog steeds. “We hebben steeds beter zicht op wat wel en niet werkt. Wat we verdienen met de bank investeren we weer in onderzoek en het uitbreiden van onze gratis dienstverlening.” Daarnaast werkten Vanhaverbeke en zijn collega’s aan een nieuw concept, de beweegmuur. “Het idee is dat we blinde gevels, waarvan er heel veel zijn, opwaarderen. Er is een tekort aan sportieve ruimte en betaalbaar sportaanbod. Verloren gevels beweegvriendelijk opwaarderen zou wel eens de oplossing kunnen zijn.”
IPitup op Move24 IPitup is partner van Move24 en staat op 15 oktober met een mobiele beweegbank en een beweegmuur op de Playground van het congres. Meer weten over het event voor de beweegvriendelijke omgeving? Kijk op move24.nl.
Beweegbank in onderzoek naar valpreventie
Ook ouderen vormen een grote doelgroep voor de beweegbank. Momenteel loopt een onderzoek in Amsterdam op het gebied van valpreventie. Het onderzoek richt zich op mensen van 65 jaar en ouder die binnen een straal van 500 meter van een beweegbank wonen en in staat zijn om er zelf naartoe te gaan. Onderzocht wordt of deze groep minder kans maakt om te vallen nadat ze een oefenprogramma met de beweegbank hebben gevolgd. Een groot aantal stakeholders participeert in het onderzoek, waaronder de gemeente, Team Sportservice Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam.
