Ontwerpen aan een beweegvriendelijke omgeving

Auteurs: Kyra Kuitert en Rosemarie Maas

Op mooie dagen puilen onze stadparken bijna uit hun voegen en zelfs op miezerige avonden zijn jongelui in speeltuintjes druk in de weer met yogamatjes en dumbbells. De belangrijke rol van de openbare ruimte voor beweging en gezondheid wordt door Covid-19 alleen maar zichtbaarder.

Hoe kunnen we dat nóg beter faciliteren?

Kyra Kuitert en Rosemarie Maas

We werken veelal thuis en dankzij internet hoeven we voor steeds minder dingen de deur uit. Dat is niet bevorderlijk voor onze gezondheid. Door de sluiting van sportverenigingen en fitnessclubs is voor veel mensen buiten bewegen en sporten de laatste mogelijkheid om gezond te blijven. Los van Covid-19 was er al een trend ingezet, dat steeds meer mensen in de buitenlucht gingen sporten en bewegen. De frisse lucht, het buitenzijn en de aanwezigheid van groen leveren een positieve bijdrage aan het sport- en beweegplezier. Met dagelijks een half uurtje stevig wandelen voldoe je al aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen Toch zijn er nog steeds mensen die niet of te weinig bewegen. Je kunt ze niet dwingen, maar wel stimuleren door de openbare ruimte zodanig in te richten dat die verleidt om in beweging te komen.

Bereikbaar voor iedereen Niet elke beweegmogelijkheid in de openbare ruimte wordt als vanzelfsprekend goed gebruikt. Nog steeds zien we in parken of recreatiegebieden zo goed als uitgestorven wandelpaden of fitness-apparaten waar geen hond komt. Waar ligt dat aan? Het begint er mee dat de betreffende plek goed bereikbaar moet zijn. Als een speeltuin of sportveldje aan de overkant van een drukke weg ligt, zal een deel van de kinderen er niet kunnen of mogen komen. Als de toegangsroute naar een park door een sociaal onveilig tunneltje loopt, komt niemand er graag. En ouderen komen sowieso niet meer buiten als de ondergrond van hun favoriete ommetje niet vlak en stroef is en er om de paar honderd meter geen bankje staat, waar ze even uit kunnen rusten. Wandelen is de meest laagdrempelige manier van bewegen, maar toch vallen wandelaars vaak buiten de boot. Het fietsen is in ons land goed geregeld, maar voetpaden zijn regelmatig afwezig, onlogisch of houden opeens op. Enkele richtlijnen voor goede voetpaden: ze moeten doorlopend zijn en breed genoeg om onbezorgd met familie of vrienden naast elkaar te kunnen lopen en elkaar te kunnen passeren. Als je als eendjes achter elkaar aan moet, kies je een ander pad. En als de paden kaarsrecht zijn en er valt onderweg weinig (nieuws) te zien, dan kies je mogelijk zelfs voor een ander park.

Slim combineren! Er worden in het kader van de klimaat- en vergroeningsopgaven in Nederland nog volop parken en groenstroken aangelegd en pleinen vergroend. Hier liggen kansen om die plekken meteen beweegvriendelijk te maken. Zo moet in al het nieuwe groen voldoende aandacht zijn voor lopen (zie hierboven). Een ideaal ommetje verbindt de verschillende nieuwe én bestaande groene gebieden met elkaar. Zeker in verdichtingsgebieden is slim combineren het credo. Veel beplanting en een watertappunt bij een speelplek zijn bijvoorbeeld niet alleen leuk voor kinderen en hun ouders, maar komen ook de sporters ten goede. En straatmeubilair kan twee of zelfs meer functies hebben, denk aan lange plantenbakken met brede betonnen banden, waar skaters overheen glijden, of bankjes, waar je ook yoga-oefeningen op kunt doen.

Juiste voorzieningen voor de juiste mensen op de juiste plek Soms moeten er keuzes worden gemaakt met betrekking tot de (beweegbehoeften van de) verschillende doelgroepen. Op grotere plekken, zoals stadparken, kunnen uiteraard meerdere doelgroepen worden bediend.

Kinderen vanaf circa acht sporten vooral in hun eigen buurt. Voor kinderen die niet op een sportclub zitten en ook niet vaak de stad uit gaan, is het extra belangrijk dat er in hun buurt voldoende sportveldjes zijn.
Bij jongeren zijn voetballen, bootcamps en openbare fitness apparatuur favoriet. Plaats fitness toestellen nooit pal naast het pad. Goede sporters vinden het leuk om te ‘showen’, maar de meeste mensen doen hun oefeningen liever wat minder pontificaal in het zicht.
Volwassenen doen veel aan routegebonden sport: wandelen, fietsen en hardlopen. Dit is fijn langs doorgaande ‘lange lijnen’. Fietsers en wandelaars verdienen eigen paden, het liefst door het groen, langs kanalen en rivieren (een ‘rondje bruggen’) of om een plas.
Ouderen zoeken het dichter bij huis: een ommetje naar winkel of brievenbus houdt hen gezond en is belangrijk om eenzaamheid te vermijden.

Tegen relatief lage kosten is hier een goed gebruikte beweegmogelijkheid gecreëerd.

Masterclass ‘Gezonde Openbare ruimte’

Bureau KM organiseerde al tientallen goed gewaardeerde masterclasses op locatie. Er is nu een online masterclass ‘Gezonde Openbare ruimte’ in voorbereiding. U kunt hier uw interesse doorgeven, dan ontvangt u als eerste een mail met data en tijdstippen. De masterclass duurt een dagdeel en is interessant voor beleidsmakers, planologen, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en mensen werkzaam in welzijn en (preventieve) gezondheidszorg. Omdat het interactief is, is er per keer plek voor maximaal 12 deelnemers. In deze masterclass: doet u inspiratie op voor het maken van gezonde omgevingen leert u ‘kijken door de bril van de gebruiker’ krijgt u handvaten om beter te communiceren met andere sectoren kunt u in een prettige sfeer inhoudelijk uitwisselen met vakgenoten.

Wandelen is de meest laagdrempelige manier van bewegen, maar toch vallen wandelaars vaak buiten de boot. Het fietsen is in ons land goed geregeld, maar voetpaden zijn regelmatig afwezig, onlogisch of houden opeens op

Mensen lopen graag door groen en langs water, maar hier kan niet worden gewandeld.