Data
Waarom duidelijkheid en dialoog rond mobiliteitsdata broodnodig zijn
‘De roep om data – landsdekkend en actueel - is groot’
Door Luc Wismans, Goudappel Coffeng
De potentiele maatschappelijke baten van data zijn groot, waardoor zowel publieke als private partijen zich hiermee bezighouden.Maar de rolverdeling verschuift en daardoor ontstaat onduidelijkheid wie welke rol moet pakken. De partijen moeten met elkaar in gesprek. Op 27 november, tijdens de rondetafel Governance of Data, zetten zij een eerste stap.
Data wordt terecht gezien als een zeer belangrijke brandstof voor nieuwe mobiliteit. Uiteindelijk wil iedereen goed onderbouwde beslissingen nemen en data levert de input voor deze beslisinformatie.
Hoe het begon
Vanuit het programma ‘Beter geïnformeerd op weg’ en de gekoppelde routekaart heeft de Data Top 5 in 2013 het levenslicht gezien, een reeks thema’s om datakwaliteit te verbeteren. Deze thema’s behandelen data die belangrijk zijn om een volgende stap te kunnen zetten in het (operationeel slimmer) regelen van verkeer en het verstrekken van betere reisinformatie. Dit zijn dus andere data dan die overheden nodig hebben om te komen tot beleidsbeslissingen en wordt gezien als voorwaardenscheppend voor slimme mobiliteitsdiensten.
Overheden vinden echter ook dat zij als wegbeheerders, tevens in breder Europees kader, deze data beschikbaar moeten stellen. Bijvoorbeeld omdat zij bepalen welke maximumsnelheid op een wegvak geldt. In het licht van digitalisering klinkt dat logisch en in de afgelopen jaren zijn ook de nodige stappen gezet, maar is er nog geen sprake van volledige invulling.
De roep om data groeit
Tegelijkertijd is de Data Top 5 doorgestoten naar een Data Top 8 en uiteindelijk zelfs een Data Top 15. Met de groei van slimme sensoren voor verkeer- en assetmanagement zullen vast nog meer databronnen van toegevoegde waarde kunnen zijn binnen operationele processen.
Markpartijen zitten ook niet stil en benutten nieuwe inwin- en distributiekanalen om, al dan niet via apps, diensten te bieden, gebaseerd op de beschikbaarheid van data. Naast C-ITS-diensten gaat het ook om zelfrijdende voertuigen en Mobility as a Service, waaraan grote verwachtingen zijn gekoppeld in relatie tot maatschappelijke baten die deze diensten kunnen brengen. De roep om data – landsdekkend en actueel - is dus groot.
Meer verantwoordelijkheden
Recente brieven aan de Tweede Kamer rondom Smart Mobility Dutch Reality en Data in Mobiliteit benadrukken het belang van deze data, maar ook dat de data nog niet op orde zijn. Dat is ook niet vreemd, want de Data Top 15 richt zich op actuele en vaak realtime gegevens ten behoeve van de eerdergenoemde diensten.
De verantwoordelijkheid van de overheid is veel groter en dus is de behoefte aan goede data ten behoeve van beleid voor sommige overheden zo mogelijk veel belangrijker dan deze Data Top 15, die vooral via een indirecte wijze, via mobiliteitsdiensten, bij (kunnen) dragen aan beleidsdoelstellingen. Om niet te spreken van alle verplichtingen die bijvoorbeeld voortkomen uit de basisregistraties en de Omgevingswet, waar overheden binnenkort ook invulling aan moeten geven.
Vragen bij private partijen
Behalve overheden verzamelen ook private partijen steeds meer data. De Data Top 15 is nog maar het topje van de ijsberg. Niet in de laatste plaats omdat bijvoorbeeld voertuigen zelf steeds meer data verzamelen door het toenemende aantal sensoren en beschikbare connectiviteit. In welke mate zullen en willen dienstenleveranciers gebruikmaken van de publiek verzamelde data, zeker als er in zekere zin wederkerigheid wordt verlangd en zij daarvoor ook iets moeten terug leveren?
Mogen deze partijen dan bijvoorbeeld ook eisen gaan stellen aan de kwaliteit van de data of verliezen ze door wederkerigheid niet juist een concurrentievoordeel? Het roept ook vragen op over waar de verantwoordelijkheid rondom het verzamelen, opschonen, bewerken, fuseren en/of verrijken van de data en het op orde brengen van de metadata ligt.
Zoals de brief Data in Mobiliteit ook onderkent, is de rolverdeling op gebied van data aan het veranderen. Zolang de verwachtingen tussen de diverse stakeholders en het perspectief op de lange termijn onduidelijk zijn, blijft het de vraag wie welke verantwoordelijkheid of rol kan of moet pakken en blijft het ook lastig om effectieve businesscases te ontwikkelen. Hierdoor worden de kansen van digitalisering maar beperkt benut.
Voordat we een ecosysteem in het leven kunnen roepen waarin de stakeholders op dit vlak kunnen samenwerken, moet er nog heel wat gebeuren. Dat begint met het aangaan van de dialoog om de wederzijdse verwachtingen duidelijk te maken met betrekking tot de rollen en verantwoordelijkheden.
Dialoog opstarten
Met de rondetafel Governance of Data tijdens de Vakbeurs Mobiliteit op 27 november willen we met diverse stakeholders een eerste stap in de goede richting zetten.